Paphos Agora Project Uniwersytetu Jagiellońskiego już od 2011 roku prowadzi badania na Agorze w Pafos pod kierunkiem prof. Ewdoksii Papuci-Władyki. Od 2015 roku w ramach projektu badana jest infrastruktura gospodarcza i aktywność ekonomiczna miasta nie tylko na podstawie wykopalisk na samej Agorze, ale także poza nią na terenie całego Parku Archeologicznego w Pafos (Archaeological Site of Kato Paphos) w oparciu o prospekcję geofizycznymi metodami nieinwazyjnymi.
W roku 2019 badania Paphos Agora Project miały miejsce w okresie sierpień-wrzesień, prace w terenie koordynował Ł. Miszk. Określono dwa główne cele: ustalenie rozmiarów Agory na północy oraz zidentyfikowanie ulic flankujących ją od północy i od wschodu. Prace wykopaliskowe prowadzone były w czterech punktach. Główne badania koncentrowały się na trzech wykopach sondażowych (Trial Trenches =TT): na TT.VI rozpoczętym w roku 2018, oraz na dwóch nowych założonych w roku 2019 na podstawie wyników prospekcji geofizycznej przeprowadzonej w ubiegłych sezonach. Pierwszy to TT.VII usytuowany na przedłużeniu na północ linii Portyku Zachodniego Agory, drugi - TT.VIII na przedłużeniu w kierunku na północ Portyku Wschodniego. Natomiast czwarty punkt, gdzie prowadzono wykopaliska, to wykop T.II, czyli Portyk Wschodni, gdzie kontynuowano badania w obrębie odkrytego w ubiegłym roku pomieszczenia R.22, którego eksploracja nie została zakończona.
Spośród zadań badawczych wspomnianych powyżej, drugi cel został spełniony. We wszystkich wykopach sondażowych udało się odsłonić albo same powierzchnie ulic (w TT.VIII), albo infrastrukturę powiązaną z nimi (kanały i kolektor w TT.VI oraz TT.VII). Natomiast nie udało się odkryć północnej granicy portyków. Ważnym rezultatem badań było potwierdzenie na wykopie TT.VIII dalszego ciągu ulicy "P" wg planu J. Młynarczyk (1990), która odsłonięta również została na południe od Teatru przez ekspedycję australijską Uniwersytetu w Sydney. Badania Paphos Agora Project w tegorocznym sezonie zweryfikowały także pozytywnie przebieg ulicy 1a, będącej przedłużeniem wewnętrznej linii Portyku Zachodniego Agory (na TT.VII). Natomiast ulicę 2a odsłonięto w nieco innym miejscu, niż wynikałoby to z rekonstrukcji Młynarczyk - ok. 20 m na wschód (TT.VI).
Podkreślić należy, że badany teren był w wielu miejscach zniwelowany oraz poddany eksploracji rabunkowej, co utrudniało eksplorację a także interpretację. Odtworzenie historii badanego obszaru utrudniło także niespodziewane odkrycie kilku pochówków szkieletowych (TT.VII) wkopanych we wcześniejsze struktury. Na obecną chwilę niewiele można powiedzieć o charakterze tej niewielkiej nekropoli. Niewykluczone, iż może mieć ona związek z istniejącą potencjalnie bazyliką, która mogła znajdować się nieco dalej na NW od TT.VII. Istnienie tej bazyliki sugerowane było podczas wstępnej analizy badań geomagnetycznych przeprowadzonych w ramach Paphos Agora Project przez Uniwersytet w Hamburgu w tamtym rejonie w roku 2016. Więcej informacji uzyskamy po przeprowadzaniu badań przy pomocy metody C14 nad pozostałościami grobów, przede wszystkim drewnianej trumny z pochówku nr 2.
Wydaje się, że wstępnie odkryte struktury można datować na okres późnohellenistyczny i wczesnorzymski, natomiast nekropola raczej przypada na okres późnorzymski.
Równolegle z badaniami wykopaliskowymi N. Babucic z Uniwersytetu w Hamburgu przeprowadził na niewielką skalę prospekcję geofizyczną (w okresie 17-27.08.2019). Celem było przeprowadzenie kartograficznego rejestru wszystkich starożytnych zabytków antycznego miasta Nea Pafos w celu sporządzenia mapy znalezisk na terenie Parku Archeologicznego, który obejmuje
ok. 50% powierzchni starożytnego miasta. Ponadto plan będzie stanowił dodatkową podstawę do interpretacji wyników badań geofizycznych przeprowadzonych na terenie Parku w latach 2015-2018. W roku 2019 udało się dokonać prospekcji na obszarze ok. 22 ha. Większość zarejestrowanych obiektów to bloki kamienne (ok. 600 obiektów, w tym detale architektoniczne). Już w poprzednich latach (2016 i 2018) geodeta Łukasz Bak współpracujący z PAP od wielu lat przeprowadził prospekcję na niektórych obszarach
na północ i południe od Agory, która była bardzo pomocna w weryfikacji mapowania magnetycznego.
Ekipa konserwatorska złożona z M. Biborskiego i B. Zając pracowała nad konserwacją zabytków metalowych, głównie monet odkrytych w latach 2018 oraz 2019, natomiast J. Bodzek opracowywał oczyszczone monety do przyszłych publikacji, zaś M. Wacławik inne zabytki metalowe.
Ponadto wczesną wiosną grupa studentów pod kierunkiem M. Gamble pracowała (w okresie 2 tygodni) nad materiałem antropologicznym odkrytym w trakcie wykopalisk w uprzednich latach.
Tekst: Ewdoksia Papuci-Władyka
